‘‘Egzersîzê Ziwanê Kurdkî’’ (Rahênanên Zimanê Kurdî)

Vateyo verên;

Peydabîyayîşê eseranê kurdkî ke wextê verênan de ameyî nuştene, seba tarîxê xebatanê ziwanê kurdkî zaf muhîm ê. Nê eseran ra yew zî yê Mele Mistefayî yo ke bi nameyê ‘‘Egzersîzê Ziwanê Kurdkî’’ (Rahênanên Zimanê Kurdî) yo û serra 1880î de ameyo nuştene. Nameyê eserî hetê Mele Mistefayî ra nêameyo dayene, la hetê A. Jabayî ra bi fransizkî sey “Exercices de la Langue Kurde” ameyo deyene û kurdkîya ci zî beno ‘‘Egzersîzê Ziwanê Kurdkî’’ (Rahênanên Zimanê Kurdî). No eserê Mele Mistefayî zî sey eseranê bînan zaf muhîm o û koleksîyonê Jabayî de ca girewto.

Mele Mistefayî no eser seba musnayîşê kurdkîya kurmanckî ya A. Jabayî hazir kerdo û eserêkê egzersîzî yo. Mele Mistefayî hetê rastî ra nimûneyî rêze kerdî, dima ra zî Jabayî wendişê nê nimûneyan bi latînkî nuştî û vera înan de zî maneyê înan ê fransizkî nuşto. Wexto ke ma na keda Jabayî ra ewnîyenê, ma eşkenê vajê ke Jaba nuştoxo dîyin ê nê eserî yo.

Ma na xebata xo de hem no eser erjnayo hem zî latînîze kerdo û hem zî mîyanê tabloyan de taybetmendîyanê înan ê gramerî yê nê metnanê latînîzekerdîyan dayo. Sewbîna zî ma kopyaya orîjînale ya nê eserî beşa peyêne de dayo. Yanî nê kitabî de çar beşî est ê ke beşa yewine de erjnayîşê eserî, beşa dîyine de mîyanê tabloyan de metnê latînîzekerdî û vera înan de taybetmendîyê înan gramerî, beşa hîrêyine de metnê eserî yê latînîzekerdî û beşa çarine de zî kopyaya orîjînale ya eserî est a. Bi no hewa seba ke kopyaya orîjînale ya eserî est a, merdim eşkeno xo biresno ci û xebatanê bînan zî bikero. Û sewbîna zî seba ke bi metnê latînîzekerdîyî zî mumkun beno ke merdimî eşkenê xeletî û kêmanîyanê ma bivînê û tespît bikerê.

Ma Reşo Zîlan û Mehmûd Lewendîyî rê sipasdar ê ke seba kontrolkerdişî wextê xo abirna û pêşnîyazê xo ma reyde pare kerdî. Ma keyfweş ê ke eserêko winayên pêşkêşê kitabxaneyê kurdkî kenê û hêvî kenê ke no eser bireso zaf kesan û ci ra îstîfade bêro kerdene.